Wat is de waarde van een oordeel?

Het is maandagochtend. Het weekend was vermoeiend met twee verjaardagen en een zieke dochter die vannacht al je aandacht nodig had. Ondanks dat de trein vertraging had en niet aansloot op de bus, storm je net op tijd het kantoor binnen. Met je jas nog aan log je in achter je PC, stipt om 8:30.

Op weg naar het koffieapparaat loop je Fred tegen het lijf. Fred is je directe collega die tegenover je zit en die in feite hetzelfde werk doet. Hij heeft zijn gedachten er duidelijk niet bij als hij vrijwel onhoorbaar goedemorgen terug zegt. Eigenlijk ben je wel blij dat hij even geen aandacht voor je heeft. De make up die je in de trein haastig hebt opgebracht, kan je wallen maar nauwelijks verhullen.

kritiekpunten
Tijdens het functioneringsgesprek dat je later die dag hebt, heeft je manager Marja onredelijk veel punten van kritiek. Ze oordeelt dat je slordig werk aflevert en dat je door haast gedreven nog wel eens wat fouten maakt. Je voelt je onterecht slecht beoordeeld en gekwetst. Na deze maandag zou het tussen jou en Marja eigenlijk nooit meer goed komen.

Opmerkelijk is dat Fred juist een hele goede beoordeling heeft gekregen. En dat terwijl Fred de kantjes eraf loopt. De afgelopen week leek zijn concentratie ver te zoeken en ging hij aan het eind van de dag steevast eerder naar huis. Fred probeert een beetje halfslachtig de collegiale sfeer te redden, maar voor jou hoeft het niet meer. Je hebt het gevoel dat je zijn werk moet doen en dat jouw inspanningen door het management niet worden gewaardeerd. Hoe is het toch mogelijk dat Marja niet ziet wat je allemaal aan werk verzet en dat je vaak als laatste weggaat?

Je bent ervan overtuigd dat Marja zich hij het functioneringsgesprek heeft laten leiden door de omstandigheden die jou die maandagochtend zijn overkomen. De slechte beoordeling die je hebt gekregen is het directe gevolg van een ongelukkige toevalstreffer. Ze is een slecht manager.

Is je oordeel juist?
Wat je denkt, is zeker mogelijk. Maar is het de enige mogelijkheid? Heb je de juiste conclusie getrokken? Zou het mogelijk zijn dat Freds functioneren negatief werd beïnvloed door privéomstandigheden? Zou je hetzelfde oordeel hebben gehad als je wist dat Freds vrouw die week ervoor ernstig ziek is gebleken? Is het terecht dat je Freds pogingen om de voorheen leuke collegiale sfeer te herstellen, hebt genegeerd? Kan het zijn dat Marja gelijk heeft met haar kritiekpunten?

Je ziet, een oordeel wordt beïnvloed door vele factoren. Factoren bij jezelf en factoren bij een ander. Factoren die je niet altijd ziet en dus niet meeweegt in je oordeel.

Relaties raken onbedoeld verstoord
Oordeel daarom niet te snel. Een oordeel zegt soms meer over jezelf dan over de ander. Wie snel (ver)oordeelt, verwordt tot een mens die hij eigenlijk niet wil zijn. Voorzichtigheid is geboden. Een negatief oordeel kan onbedoeld relaties verstoren, niet alleen zakelijke maar ook persoonlijke. Bedenk dat wat je niet wil dat jou overkomt, jij een ander (en daarmee indirect ook jezelf) niet aandoet.

Onderscheid tussen daad en dader
Als laatste is er nog een ander aspect dat zelden de aandacht krijgt. Stel: iemand doet iets waardoor hij jou schaadt of benadeelt. Vrijwel meteen ‘kleeft’ die onfortuinlijke daad aan de persoon. Je beschouwt hem daarna als onbetrouwbaar, slecht, een dief etc. Dat etiket krijgt hij niet alleen van jou als benadeelde, maar vaak ook van de mensen om je heen die jouw verhaal aanhoren. En dat etiket laat zich nog maar moeilijk los weken. Eens een dief, altijd een dief - zo is de redenering van velen.

Is een enkele misstap voldoende reden om iemand af te serveren? Een serie misstappen misschien? Of zou je onderscheid moeten maken tussen daad en dader? De daad is uiteraard afkeurenswaardig. En vanzelfsprekend is het belangrijk om te voorkomen dat een dader meer slachtoffers maakt. Maar is het eerlijk om de dader zelf af te keuren - in de praktijk vaak voorgoed? Of zou de dader wellicht zijn leven kunnen beteren - al dan niet onder de juiste begeleiding? Zou hij een tweede kans verdienen?

Groeiend bewustzijn
Elk mens groeit naarmate hij ouder wordt in zijn bewustzijn. Wijsheid komt met de jaren. Een mens gaat wijzer dood dan hij wordt geboren. Zou het om die reden niet beter zijn om een ieder dit groeiproces te gunnen? We lopen niet allemaal hetzelfde pad. En niet iedereen vordert even snel op zijn groeipad. Vergelijk het met een basisschool. Een enkele leerling loopt er fluitend doorheen met negens en tienen. Maar de meesten gaat het minder gemakkelijk af. Ze worstelen wellicht om elk jaar over te gaan, doen soms een klas over en bereiken de eindstreep met vijven en zessen. De weg omhoog loopt zelden recht. Maar alle leerlingen halen de finish. Elke leerling krijgt gelijke kansen om te leren en zijn diploma te halen. En de zwakkere krijgt hulp van de sterkere. Zou dat ook niet zo moeten zijn in de school die het dagelijkse leven heet?

Tekst: Gilbert Coers

Dit artikel maakt deel uit van een serie publicaties waarin alledaagse zaken op de werkvloer worden belicht aan de hand van oude, in vergetelheid geraakte kennisbronnen. Elk artikel haakt in op een of meer werkgebieden van Parcoers hrm & coaching: loopbaancoaching, outplacement, online assessments, workshops en HR interimdiensten.

Wil je reageren? Mail naar .